Keylogger to oprogramowanie, które wiele osób ma na swoich sprzętach. Część użytkowników instaluje je dobrowolnie, inni wpadają na ten złośliwy program przez przypadek, pozwalając mu zainstalować się na urządzeniu. Jeśli obawiasz się, że ktoś śledzi Twoje ruchy albo wykrada dane z komputera lub sprzętu mobilnego, powinieneś zainteresować się tematyką złośliwego oprogramowania. W tekście opisaliśmy, czym jest keylogger, jak działa, do czego służy, jak go wykryć, na co zwrócić uwagę, jak usunąć oraz jak się przed nim chronić. Dodatkowo zaznaczyliśmy w artykule, przez kogo używane są tego typu oprogramowania i do jakich celów służą, aby każdy miał świadomość, co może się stać, gdy zainstaluje keylogger na swoim urządzeniu.
Keylogger – co to takiego?
Zastanawiasz się, czym jest keylogger? Co to takiego? Jest to jedno z wielu zagrożeń, które może spotkać Twoje urządzenie. To nic innego jak specjalne, złośliwe oprogramowanie szpiegujące typu spyware. Swoją nazwę zawdzięcza połączeniu dwóch angielskich słów „key” i „logger”, czyli „klucz” i „rejestrator”. To przez to, że keylogger monitoruje i zapisuje całą aktywność wykonywaną na komputerze. Przede wszystkim zbiera on dane dzięki rejestrowaniu naciśnięć klawiszy na klawiaturze oraz ruchów myszki. Takie zdobyte informacje przekazuje dalej – najczęściej do nieuprawnionych osób trzecich, które nielegalnie podrzuciły plik z oprogramowaniem na dane urządzenie. W ten sposób osoba z zewnątrz ma dostęp do przeróżnych danych, np. związanych z pracą, kontami w social mediach, umowami czy z aplikacjami bankowymi. Z takimi informacjami można zrobić wiele złego, np. „czyszcząc” osobie z zawirusowanym urządzeniem konto bankowe.
Do czego służy keylogger?
Wiesz już, co to keylogger. Do czego on jednak służy? Ma za zadanie rejestrować wszystkie ruchy, które wykonywane są na komputerze. Jest on w stanie nie tylko zapisywać ruchy na klawiaturze czy zachowania myszki. W każdej chwili może również m.in. rejestrować dźwięki z mikrofonu, zapisywać zawartość schowka, przechwytywać zaszyfrowane treści ze stron internetowych, szyfrować połączenia z serwera, wykonywać samodzielnie zrzutu ekranu i je przechwytywać oraz uzyskiwać informacje na podstawie wszelkich otwartych programów i przeglądanych stron internetowych. Oznacza to, że keylogger jest w stanie zgromadzić dane o wszelkich ruchach, które wykonuje się na komputerze.
Czy ktoś samodzielnie instaluje program keylogger? Jak działa, aby pomagać użytkownikom? Warto zauważyć, że są osoby, które świadomie instalują oprogramowanie tego typu. Są to najczęściej przedsiębiorcy posiadający firmy z wieloma pracownikami. Dzięki oprogramowaniu keylogger są oni w stanie rejestrować zachowania pracowników i czynności wykonywane przez nich w pracy. To pozwala sprawdzać, co robią w czasie wykonywanych zadań, z kim rozmawiają, na jakie strony wchodzą i w jakim czasie wykonują konkretne elementy swojej pracy. W takiej sytuacji keylogger jest wygodnym rozwiązaniem dla pracodawców, którzy mogą wykryć wszelkie niejasności, problemy i błędy. Trzeba jednak pamiętać o tym, że pracownik musi być poinformowany o obecności takiego oprogramowania na swoim komputerze służbowym.
W jakich sytuacjach można paść ofiarą złośliwego oprogramowania keylogger?
Keylogger instaluje się samoczynnie na urządzeniu nieświadomego użytkownika. Może być on celowo „podrzucony”, np. w wiadomości mailowej, kryjąc się pod linkiem bądź załącznikiem. Jednak to tylko jedna z wielu opcji możliwego zainfekowania urządzenia przez keylogger. Do infekcji może dojść również w trakcie wykorzystania przez hakerów luk w zabezpieczeniach, zarówno przeglądarki, jak i systemu. Takie zachowanie jest najczęściej celowe i spersonalizowane, aby uderzyć w konkretną osobę. Jednak keylogger można pobrać na swoje urządzenie także przez zupełny przypadek.
Do zainfekowania dochodzi głównie przy pobieraniu innych plików, nawet tych w pełni legalnych. Keylogger „przyczepia się” do nich i instaluje się wraz z nimi. Właśnie dlatego zawsze trzeba zwracać uwagę na źródło plików, które pobiera się z internetu. Najlepiej korzystać jedynie ze sprawdzonych stron, np. oficjalnych witryn producentów i wydawców.
Keylogger może być zainstalowany również manualnie, z wykorzystaniem urządzenia zewnętrznego, np. pendrive’a czy dysku przenośnego. Aktualizuje się on jednak samoistnie i często nie pozostawia śladów swojej działalności na danym urządzeniu. W wykrywaniu tego rodzaju oprogramowania pomaga jednak fakt, że często jest on elementem innego rodzaju malware, np. trojanów czy rootkitów. Takie programy są w dużej mierze wykrywane przez dobre antywirusy, które blokują instalację złośliwych aplikacji na urządzeniu.
Na co zwrócić uwagę podczas użytkowania? Co świadczy o obecności oprogramowania keylogger?
Jak sprawdzić, czy ma się keyloggera? Wiele zależy od rodzaju urządzenia, z którego się korzysta. Najczęściej ofiarą oprogramowania keylogger bywają użytkownicy komputerów i laptopów. W przypadku tego typu urządzeń należy zwrócić uwagę na istotne zmiany w działaniu systemu. Przede wszystkim po zainfekowaniu programem keylogger można zauważyć znaczące spowolnienie działania urządzenia na wielu płaszczyznach: strony internetowe dłużej się wczytują, system się zawiesza, cały komputer dłużej się uruchamia i wyłącza. Dodatkowo grafiki i obrazy długo się ładują, a nawet niepoprawnie wyświetlają. To jednak nie wszystko.
Mogą pojawić się również problemy przy próbie użycia konkretnych kombinacji klawiszy (co jest szczególnie widoczne przy używaniu klawiatur z dodatkowymi klawiszami) oraz widoczne mogą być problemy z reakcją klawiatury i myszki, połączone z opóźnieniami. To, co na pewno musi przykuć uwagę to pojawiające się na dysku zrzuty ekranu, które nie były przez nas wykonywane oraz teksty, które nie zostały wpisane na klawiaturze. Oprogramowanie keylogger nie umożliwia usuwania plików, dlatego powstałe zostają na komputerze, co powinno się regularnie sprawdzać.
Jak wykryć zainstalowany keylogger na urządzeniu mobilnym?
Czy na urządzeniu mobilnym może pojawić się keylogger? Jak wykryć go np. na telefonie? To znacznie rzadsze zjawisko, jednak również pojawiające się na wielu sprzętach. Keylogger przechwytuje z urządzenia mobilnego treści wiadomości, rejestr połączeń, dźwięk z mikrofonu, historię przeglądanych stron internetowych, wysyłane maile, listy kontaktów czy zapisywane zdjęcia i zrzuty ekranu. Wykrycie keyloggera na telefonie jest jeszcze trudniejsze niż na komputerze. To wynik tego, że programy antywirusowe na urządzenia mobilne są znacznie mniej skuteczne, dlatego bez posiadania dobrego programu keylogger może zainstalować się na urządzeniu bez żadnego problemu.
Gdy już tak się stanie, warto zawracać uwagę na spowolnione działanie telefonu, niezrozumiałe zapychanie pamięci, samodzielne włączanie się aparatu czy mikrofonu oraz na przegrzewanie telefonu, nawet gdy pogoda wokół nie powinna wpływać na wzrost temperatury urządzenia.
Kto wykorzystuje oprogramowania typu keylogger? Jakie zagrożenia powoduje keylogger?
Szkodliwe oprogramowanie jest bardzo niebezpieczne dla nieświadomych użytkowników. Osoby, które zbierają nasze poufne dane, mogą bez problemu użyć ich przeciwko swoim ofiarom. Informacje, które pobiera keylogger to m.in. numery kart płatniczych, loginy i hasła do różnych kont (poczta, konto bankowe czy profil w socialmediach), adresy mailowe, numer PESEL czy różnego rodzaju dane pokroju miejsca zamieszkania, dokładnego adresu czy nawet najczęściej zamawianych produktów. Jak to można odwrócić przeciwko swojej ofierze? Osoba stojąca za zainfekowaniem jest w stanie włamać się użytkownikowi na wszelkie konta, robić zamówienia na jego adres, zdobyć dane do wyłudzenia okupu, „wyzerować” konto bankowe czy nawet zaciągnąć pożyczek bez świadomości ofiary, która bezpiecznie siedzi przy komputerze w swoim domowym zaciszu.
Nawet używanie programów typu keylogger w pracy jest niebezpieczne dla wielu osób. Pracodawca raczej nie weźmie kredytów czy nie „wyczyści” konta bankowego pracownika, jednak może zagłębić się w jego wiadomości czy zachowania w pracy. Oznacza to, że ma dostęp do wszelkich rozmów, które tocząc się przy użyciu służbowego sprzętu, np. takich z innymi pracownikami. Wiele osób bierze pod uwagę taką ewentualności i nie używa urządzeń firmowych do prywatnych rozmów. Za to przy nich korzysta ze swoich prywatnych komunikatorów. Nie jest to dobre rozwiązanie. Zainstalowany keylogger pobiera również dane dźwiękowe, dlatego może na bieżąco rejestrować nawet prywatne rozmowy toczące się w czasie pracy – w tym te dotyczące sytuacji w domu czy planów na wakacje. Warto o tym pamiętać, chociaż oprogramowania typu keylogger nie usunie się samodzielnie z firmowego sprzętu.
Jak usunąć keylogger?
Wiesz już, czym jest keylogger. Jak usunąć to złośliwe oprogramowanie? Najlepszym sposobem jest po prostu ponownie zainstalowanie systemu na dysku, po wcześniejszym sformatowaniu dysku. Można to zrobić za pomocą przywrócenia sprzętu do ustawień fabrycznych – ta opcja działa zarówno na komputerach, laptopach, jak i urządzeniach mobilnych. Jest to najskuteczniejsza opcja, ponieważ ręczne usuwanie plików może być nieefektywne, a zajmuje wiele czasu.
Dobrym pomysłem może okazać się zabranie zainfekowanego sprzętu do firmy lub osoby, która zawodowo zajmuje się usuwaniem tego typu oprogramowania. Takie punkty często dostępne są w dużych miastach. Na miejscu specjaliści ocenią problem, sprawdzą, czy urządzenie na pewno zostało zaatakowane przez keylogger i podadzą możliwe rozwiązania.
Warto jednak zapobiegać, a nie leczyć. Dlatego najważniejsza jest odpowiednia ochrona przed programami typu keylogger. Można to zrobić na wiele sposobów, które pomagają w zabezpieczaniu sprzętu przed dostaniem się na niego złośliwych, utrudniających pracę i życie programów.
Jak chronić się przed złośliwymi oprogramowaniami?
Podstawowym sposobem ochrony przed złośliwym oprogramowaniem różnego rodzaju jest instalacja dobrego antywirusa. Takie często dostępne są w wersji płatnej. Można jednak zakupić je na promocjach czy też otrzymać przy zakupie sprzętu. Dobrej jakości oprogramowanie chroniące przed wirusami to jednak element, na którym nie warto oszczędzać. Pomoże ono chronić sprzęt w wielu niebezpiecznych sytuacjach i zapewnia swobodę użytkowania urządzeń.
Inne sposoby chronienia się przed oprogramowaniem typu keylogger wymagają jedynie czujności podczas użytkowania różnego rodzaju sprzętów. Przede wszystkim warto nie używać sieci publicznych ani ogólnodostępnych sieci Wi-Fi, pobierać pliki jedynie z zaufanych stron i zawsze aktualizować programy zainstalowane w urządzeniu.
Dodatkowo można korzystać z wirtualnych klawiatur w celu zalogowania się do systemów bankowych czy innych ważnych kont. Do tego dochodzi jeszcze używanie mechanizmu dwuskładnikowego uwierzytelniania podczas logowania. Warto korzystać z tej opcji w przypadku wszystkich istotnych kont. Zmniejsza to ryzyko dostania się do danej aplikacji nieupoważnionych osób, co znacząco poprawia bezpieczeństwo podczas korzystania z urządzeń stacjonarnych i mobilnych.
Ostatecznie warto pamiętać o tym, aby zawsze czytać wyświetlane komunikaty, np. przy instalacji plików z internetu. To w nich najczęściej kryją się informacje o złośliwych oprogramowaniach, które akceptuje się, nie zwracają uwagi na zawartość wyświetlanego komunikatu.